Adres:	Silodam 100, Amsterdam
Bouwjaar:	1898
Restauratie architect:	Buro van Stigt
Oorspronkelijke architect	J.F. Klinkhamer & A.L. van Gendt
Opdrachtgever:	Buurt Ontwikkelings Maatschappij (BOM)
Bouwbedrijf:	Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zn B.V.
Start bouw:	2000
Jaar van oplevering:	2001
Bijzonderheden:	Innovatieprijs “Duurzaam Bouwen 2001”

Graansilo’s

Een industrieel monument dat aan waarde wint. Industriële monumenten zijn bij uitstek functionele gebouwen waarbij de gebruiksfunctie op een bijzondere wijze vorm heeft gekregen.

Dat vereist de grootste zorg bij herbestemming. Zeker als het om zo’n belangrijk industrieel monument gaat dat bovendien op een unieke locatie, een strekdam in het IJ, is gelegen.

De woon- en werkruimtes die in de Graansilo’s zijn gemaakt dragen binnen duidelijk de sporen van het verleden. Zo zijn de muren, ook de binnenmuren, in de meeste gevallen 40cm tot 1m dik. Het meest pregnant komt het verleden nog wel tot uiting in de studiowoningen in het betonnen silogebouw en de woningen op de 1e t/m 4e verdieping in het stenen silogebouw. De silokokers die zich hier bevonden hadden een afmeting van 3,8m in het vierkant, de muren blijven dit patroon volgen. Groter kamers en verschillende woningtypes zijn verkregen door muren tussen 2 of meer silokokers weg te breken.

Behoud historisch gevelbeeld

Met respect voor de monumentale status is het uiterlijk van de Stenen Silo in het verbouwplan zo minimaal mogelijk veranderd. De wijzigingen zijn voortgekomen uit de functiewijziging en sluiten ook qua structuur aan bij de functionalistische traditie waarmee het gebouw gerealiseerd is. De smalle maar hoge ramen van de woningen passen op een vanzelfsprekende manier in de structuur van de bakstenen gevel; ze liggen geheel binnen de zogenaamde kaarvelden; de verzwaarde gemetselde penanten lopen ononderbroken door.

Silo Korthals Altes (Stenen Silo)

De bakstenen graansilo werd in 1897 gebouwd in opdracht van de Koopman Korthals Altes naar ontwerp van de architecten J.F. Klinkhamer en A.L. van Gendt. Geheel in de geest van die tijd creëerden zij een industrieel paleis, waarin het belang van de graanhandel zo rijk mogelijk werd uitgedrukt. Een industrieel monument als kathedraal van zijn tijd en een graanburcht, die in de filosofie van die tijd ook deel uitmaakte van de “Stelling van Amsterdam”. Het is een bijzonder fraai bouwwerk met grote historische warde dat de status heeft van Rijksmonument.

Wonen en werken in de Silo’s

De Graansilo’s bieden na hun herbestemming niet alleen ruimte aan bewoners, maar ook aan kleinschalige bedrijven: in totaal is er 6.000m2 van de beschikbare 20.000m2 bestemd voor werkruimten. Op de begane grond en op de 1e verdieping zijn 42 bedrijfsruimten (met oppervlakten vanaf 50m2) gesitueerd met individuele ingangen aan de straat of aan de droogloop aan de IJ-zijde. Ook deze werkruimten kunnen met de woning gecombineerd. Zo is in het project een grote menging van wonen en werken gecreëerd met een permanente uitstaling naar de straat door de individuele ingangen, de kleine units en de soort gebruikers; er zijn vooral ontwerpbureaus, bedrijfjes in de lichte industrie en dienstverlening gehuisvest.

Specifiek aandachtspunt: hoogwaardige afwerking voor duurzaamheden

Het plan voor de verbouw van de Graansilo’s voorziet in energiebesparing en een zeer lange levensduur. De vrije ligging op de strekdam levert niet alleen een magnifiek uitzicht op, maar maakt de woningen en werkruimten ook kwetsbaar voor regen en wind. Daarom is gekozen voor zeer goed “gesloten” gevels – hoewel de ramen natuurlijk open kunnen – en een warmteterugwinning door verse inblaaslucht (gescheiden) voor te verwarmen met de lucht die afgezogen wordt.

De voornaamste reden voor de jury om de herbestemming van de Graansilo’s te bekronen met de Prijs voor “Duurzaam Bouwen 2001” van de Gemeente Amsterdam was misschien wel dat het stenen silogebouw zoveel mogelijk intact is gebleven. Bijvoorbeeld: het bakken van de naar schatting 4 miljoen stenen die in de oudste silo zijn verwerkt zou bij een vergelijkbare nieuwbouw in die tijd een 500.000m3 gas kosten. Energie die hiermee is bespaard. Ook de geluidsisolatie voldoet aan de eisen van de toekomst. Zo zijn alle vloeren, die in de silo’s de functie van muuranker overnemen, zwevend aangelegd. Bovendien zijn alle woningen en werkruimtes voorzien van vloerverwarming die, net als de warm-watervoorzieningen, zijn energie ontleent aan een centrale installatie met warmtekracht-koppeling. En om de duurzaamheid compleet te maken is alle aandacht besteed aan de veiligheid. Zo zijn de ruimte entrees en trappenhuizen goed verlicht en beschikken de woningen in de vrije sector zelfs over een video-installatie die laat zien wie er zich bij de deur meldt.

Parkeergarage

Gekozen is voor een uniek computer-gestuurd mechanisch parkeersysteem. Je levert je auto af op straatniveau en als in een jukebox verschijnt deze weer op afroep. Hiermee is tegemoet gekomen aan de behoefte van de bewoners om parkeergelegenheid en tevens het beeld van de (bebouwde) strekdam te behouden.